.

Openbaringen

Het laatste Bijbelboek, de Openbaringen aan Johannes, is een van de mooiste boeken uit de Bijbel. Maar het is ook een van de moeilijkste boeken.

In 1980 kreeg ik in mijn eerste gemeente Bruchterveld acht weken studieverlof. Deze tijd heb ik gebruikt om het laatste Bijbelboek te bestuderen. Want ik dacht: ‘Als ik dat laatste moeilijke boek een beetje kan begrijpen, dan zal het met de rest van de Bijbel ook wel lukken’.

Openbaringen is immers een boek dat moeilijk toegankelijk is, het heeft een duister karakter zou je kunnen zeggen. Het is geschreven in mysterieuze taal en staat vol met wonderlijke visioenen en geheimzinnige beelden. Als je de betekenis van deze taal en beelden niet kent en geen rekening houdt met de tijd waarin het geschreven is en voor welke mensen het geschreven is dan kun je met die visioenen aan de haal gaan door er een eigen betekenis aan te geven of berekeningen te maken die nergens op slaan. Ik kan het eigenlijk niet beter omschrijven dan met de woorden van dr. A.H. Edelkoort die omstreeks 1950 in de inleiding van zijn boek ‘De Openbaring van Johannes’ het volgende schreef:

Het is hoogst merkwaardig, dat elke eeuw zichzelf in de Openbaring heeft kunnen terugvinden, en dat de menschen telkens weer gemeend hebben, dat juist hun eigen tijd in dit bijbelboek nauwkeurig voorspeld en beschreven stond. Zij hebben dat - laat ons dat eerlijk erkennen - gemeend tot in het belachelijke toe. Niet, dat ik aan de oprechte vroomheid wil twijfelen, die zulke lieden bezielde; maar deze doet niets af van het groote gevaar, dat in dergelijk streven verscholen ligt. Αl te licht vereenzelvigt men zijn eigen zoogenaamden uitleg met het bijbelboek zelf en eischt daarvoor een gezag op, dat alleen aan het Woord Gods toekomt, zoodat wie critisch genoeg is om aan den gegeven uitleg te twijfelen, gebrandmerkt wordt als iemand, wien het aan eerbied voor Gods Woord ontbreekt. Ιn werkelijkheid is het precies omgekeerd en bewijst men aan het Woord Gods een slechten dienst door erin te lezen wat er niet in gezegd wil worden, ja wat tegen de duidelijke letter van den ons gegeven tekst in gaat.

Evenzoo is het gesteld met de poging om met het boek Openbaring in de hand en desnoods een potlood erbij de toekomst te voorspellen. Dat is tallooze malen geprobeerd en vooral aan de getallen, die in dit bijbelboek voorkomen, meende men een hechten steun voor zijn berekeningen te hebben. Maar het is een hachelijk ondernemen. Zulke voorspellingen maken nog eenigen indruk, zoolang het niet mogelijk is ze te verifieeren. Doch wee, als de aangekondigde tijd aangebroken is en de voorspelling komt niet uit, gelijk menigmaal het geval is geweest. Dan lijdt de voorspeller niet alleen een échec - dat was nog zoo erg niet - maar dan moet in veler oog de betrouwbaarheid van het Woord Gods wankelen, en dat is veel erger.

Wat nodig is om het boek een beetje te gaan begrijpen is kennis van de Bijbel als geheel, met name van het Oude Testament. Er staan veel citaten en aanhalingen uit het Oude Testament in Openbaringen. Daarnaast is er kennis nodig van de Perzische en Griekse denkwereld uit de 1^e eeuw na Christus , want daaraan ontleent Openbaringen veel astrologische begrippen. En ten slotte is het nodig kennis te hebben van de tijd waarin Openbaringen is geschreven en voor wie het boek is geschreven. Het was de tijd waarin de Christenen werden vervolgd door de Romeinen. De keizers werden als (zonen van) goden gezien. Dus was er geen plaats voor de Zoon van God die de Christenen hoger achtten dan de keizer. Grote vervolgers van de Christenen waren de keizers Nero en Domitianus. Deze keizers vinden we dan ook nadrukkelijk terug in Openbaringen.

Helemaal zullen wij het boek nooit kunnen begrijpen. Ik heb geen enkel commentaar gelezen dat alle beelden en visioenen volledig kan verklaren. Dr. A.J. Visser schrijft zelfs ergens in zijn degelijke commentaar: ‘Evenwel, liever dan een keuze te doen uit talloze onmogelijke mogelijkheden wil ik hier ruiterlijk bekennen, dat ik aan deze uitdrukking geen touw kan vastknopen’. Er blijven soms verschillende interpretaties mogelijk.

Maar zonder elk detail te kunnen verklaren is het toch mogelijk om een redelijk inzicht te krijgen in het boek en de boodschap ervan te begrijpen. Bij vuurwerk hoeven wij ook niet te weten uit welk land, uit welke fabriek het komt en uit welke onderdelen het vuurwerk bestaat. Ook vragen we ons niet af hoe ze de verschillende kleuren erin gestopt hebben, hoe uit het eerste vuurwerk een tweede en derde papaplu ontstaat. Het is ook niet van belang te weten wie het vuurwerk afsteekt. Toch genieten we ervan en we krijgen er een bepaald gevoel bij. Zo is het ook met het boek Openbaringen. Je hoeft niet alles te begrijpen om er toch een gevoel bij krijgen. Als je al lezend maar voor ogen houdt wat uiteindelijk de boodschap is: troost voor verdrukten.

Want daar gaat het om. De boodschap aan de mensen voor wie het geschreven is in de eerste plaats. Verder kan het ook een boodschap zijn voor ons vandaag de dag.

Johannes beschrijft in zijn boek de strijd tussen de macht van de keizer van Rome en de macht van Christus. De macht van de keizer kun je uitbeelden met de fasces, de pijlenbundel als symbool van die macht.

De macht van Christus kun je uitbeelden met een afbeelding van Christus als het Lam.

De boodschap van Johannes aan de vervolgde Christenen is deze: De macht van het kwaad, de macht van Rome, zal niet eeuwig duren. Uiteindelijk zal de macht van Christus sterker blijken te zijn. Johannes verwachtte de overwinning van Christus binnen korte tijd. Dus hij riep de mensen op om vol te houden totdat de overwinning er was.

 Na de bestudering van Openbaringen in 1980 heb ik geprobeerd de boodschap van dat boek door te geven aan anderen. Openbaringen bestaat uit zeven delen. Over elk deel heb ik een preek gemaakt en deze zeven preken heb ik gehouden in Bruchterveld. Daarnaast heb ik een inleiding gemaakt over Openbaringen en telkens is er een gespreksavond geweest om de preek en de inleiding te bespreken. Datzelfde heb ik ook in mijn tweede gemeente Puttershoek gedaan. Rondom de millenniumovergang heb ik vele malen in diverse kerken een gespreksgroep geleid, soms gecombineerd met drie of vier preken.

Nu heb ik van al het verzamelde materiaal dit boekje gemaakt. Na de beknopte inleiding en uitleg van Openbaringen heb ik ook de zeven preken toegevoegd, nadat ik ze hier en daar heb geactualiseerd.

Het boekje is geen commentaar in die zin, dat het alle hoofdstukken systematisch uitlegt. De inleiding en uitleg zijn bedoeld om de boodschap van Johannes een beetje te begrijpen. De preken helpen om het begrip nog wat uit te diepen.

Meestal wordt het laatste Bijbelboek genoemd: ‘Openbaringen’ of ‘De Openbaring van Johannes’. Ik heb als titel genomen ‘De Openbaring aan Johannes’. Johannes heeft het wel opgeschreven, maar de woorden zijn van Jezus Christus. Zo begint het boek: ‘Openbaring van Jezus Christus’ en verder: ‘Hij heeft zijn engel deze openbaring laten meedelen aan zijn dienaar Johannes’. Vandaar dat ik als titel heb gekozen: ‘De Openbaring aan Johannes’.

Voor het gemak gebruik ik vaak de term ‘Openbaringen’.

De citaten uit de Bijbel zijn doorgaans uit de NBV21. Soms gebruik ik nog de vertaling NBG51 als dat beter is voor de uitleg.

Het heeft mij veel voldoening gegeven om dit onderwerp, waar ik zoveel jaar mee bezig ben geweest, eens uit te werken in dit boekje. Ik hoop dat de lezer net als ikzelf oog krijgt voor dit prachtige boek van Johannes.

Januari 2023

Leo van Gog

Het boek is te koop bij Bol.com voor € 19,75 via onderstaande link:

https://www.bol.com/nl/nl/s/?searchtext=leo+van+gog&suggestionType=search_history